Senin, 21 Maret 2016

KISAH BAHASA BANJAR HULU SUNGAI PART 4



KISAH-KISAH BAHASA BANJAR HULU SUNGAI PART 4
1.     TASALAH SINGGAH

Hari itu, kira-kira pukul dua siang, Kai Japuk bulik, matan tanjung bulik bagawi bangunan umpat bubuhan pamuda. Waktu di jalan sidin marasa haus. Pas malalui wilayah Sungai Katapi, banyak warung balirit, lalu singgah sidin ka warung nang pinda sunyi.
“Oo..  Luh.. Kopi manis sabuah...!”
“Inggih.... kai.. ai “. Aluh Kaciput manyahuti.
Kada lawas kaluar si Aluh mambawa akan banyu kopi pasanan Kai Japuk tadi.
“Makasih  luh ai,” Ujar kai. Gasak sidin maharu kopinya, lalu mahirup sadikit-sadikit. Tangan kanan sidin manjumput guguduh  hanyar di bangkit, kipik-kipik tangan... huh.... huh ... huh... muyung muntung kai  japuk maniupi guguduh panas.  Lalu di andak ka pipiringan bakas kaandakan cangkir kopi tadi, gasak guguduh tadi  di ricih-ricih  sidin supaya lakas dingin. Tapaksa ai talawas sadikit , di yapa saraba panas. Kurang labih satangah jam tuntung sidin minum kupi wan makan guguduh tadi.
Gasak ai sidin ma ambil ipuk, lalu ma ambil duit dua puluh ribuan, gasan mambayari munuman wan guguduh  nang sidin makan tadi.
“Uu ... luh... ini nah duitnya,  tadi sacangkir kopi, wan sabiji guguduh luh ai”.
Gasak Si Aluh manyambut duit bayaran Kai tadi, lalu duduk ai inya pulang di balakang mija.
Lawas... lawas... mahadang  angsulan, bapaparapat jam saku. Batakun ai Kai tadi.
“ Luh... barapang tadi  haraga sacangkir  kupi panas wan sabiji guguduh,  Luh? “...
“Pas ... Kai ai. “ Jar Aluh manyahuti.
“Hitung .. bagus-bagus , sacangkir kupi wan sabiji guguduh. Luh ai.” Jar Kai lagi. Pikir sidin paling larang lima ribu.
“Kada... kai ai .. duit nang piyan bayarakan tadi pas haja...” Jar Aluh manjalasakan.
“Kada tasalah hitung lah .. Luh. “ Bamula muha Kai pinda habang.
“Kada..  kai ai... Piyan kai ai nang tasalah singgah”. Ujar Aluh Kaciput manjalasakan, muha misam-misam. Kunjilam....   kunjilam. Mata pinda kurup-kurup.
Mandangar  sahutan Aluh tadi, mandam muha, pikir sidin , nini saku warung nang ujar-ujar tu saku.
Limbah itu gasak Kai Japuk tadi mangaluyur kaluar warung manuju sapida mutur, gasak mahidupi. Kada kulih kiwa  kanan lagi, limbah hidupi sapida mutur. Tancap gas mara bulik. Jara aku singgah ka warung  nang kada kakaruan lagi. Rugi ... tahulah. Bagawi panat, paluh ka burit-burit.
(Makanya.. di itihi ai dahulu warungnya, warung gadiskah, warung balu kah, atawa warung ... ... jangan sambarang singgah lagi kai ai.... )
Algazali. Walatung, 14 Maret 2016.

2.   TASALAH HABAR

Kamarian (Arba) handak magrib, datang tuhaannya (abah), mahabarakan bahwa Kai Acan maninggal dunia.
“Jar .... siapa piyan bah”
“Ujar.. Dil.. tadi, banyak ai  kakanakan ai bahabarakan” Ujar Abah manyahuti.
“Mahala jua, bah ia, kena ia limbah magrib aku kahulu.”
“Eeh.. sama ai jua..” Jar Abah. Lalu sidin bulik.
Tuntung bamagrib...... limbah makanan. Gasak ku ambil kantongan nang baisi satimpil kipayah wan buku handil mati Waringin. Turunakan sapida, tulak ampah ka hulu basapida. Sampai ka wadah anak Kai Acan, ku lihat  warung babuka, urangnya kada banyak pang. Singgah aku, lalu batakun.
“Hin.... ( manya Hihin)    dimana kai ba andak?. 
“Di rumah sidin ai. Ai... napang habar ti.. li ..?’ jar  Manya Hihin manyahuti, bingung.
“Anu... ujar ... tuha annya maninggal jar.” Jar ku.
“Maninggal... jar siapa.. ?” manya Hihin lagi, batambah  bingung.
“Ujar abah... abah ujar kakanakan tadi, kamarian tadi jar.” Jar Ku lagi, mulai bingung.
“Kada...  Jal ai.. tadi kami mamindah  sidin karumah kaka Aluh banarai, ganangan kakanakan luku, maninggal saku lih.  Sidin kada kawa napa-napa lagi, jadi mun di pindah karumah anak nyaman jua manggaduh sidin.” Jar Manya Hihin manjalasakan. Aku mulai mamahami ka adaan nang sabujurannya.
“Mun .. dintu.. muhun maap ai lah aku tasalah habar. Aku babulik ha mamadahan nu tuha annya kalu sidin kada tahu.” Jarku lagi.
“Panjang umur .. sidin lagi.. “ Jar Manya Hihin.
‘E..eh... lih.. “jar Ku. Lalu gasak aku bamara bulik.
Sampai ka wadah abah, aku singgah. Pas banar tuha annya mambuka lawang, basiap handak mambawa pakakas kamatian nang sudah di siapakan basusun di pulatar.
“Lain.. bah ia.. kada maninggal. Kada maninggal bah ia. “ jarku tanyaring sadikit.
“Ai... kada maninggal ?” Jar Abah pinda bingung.
“Aku .. tadi datang di hulu... “
“Iya.. kah.. “Jar abah hanyar parcaya. Gasak sidin manyimpuni pakakas tadi lalu mamabawa naik ka rumah dibulikakan  ka kamar simpanan barang wan alat kamatian nang biasa ka andakannya.
Lalu aku naik karumah tuha annya, mangisahakan. Kajadian tadi , tatawaan di juruk sabarataan. Maklum malam itu, malam Kamis ada  acara balajaran ( pambacaan kitab Hikam) oleh Abah Saili. Tapi balum pang bamula, hanyar haja waktu Isa.
( Jadi... bahabar tu bujur-bujur. Untung haja balum tahabari Katua, wan balum di umumakan di langgar. Ka..tida.... tahu urang sa RT an.)
Kada lawas... (ampat hari limbah kisah tadi)  Limbah tanghari Ahad datang Manya Hihin ka rumah, parahatan makanan, mahabarakan bahwa bapanya (kai Acan ) sudah maninggal tadi satagah satu. Nah ini nang bujuran am. Lain dudustaan.  Gasak tulak mambawa  satimpil wan buku handil mati, salajur bahabar sa Rt an, maumumakan  di Langgar. Manggani i manangani , wan mambagi kifayah.  ...... sampai tuntung.
.....    itu pang kisahnya.... pahami saurang haja lah....
Algazali. Walatung, 14 Maret 2016.

3.    MALIBASI TABUAN GANTUNG

Kamarian tu aku di suruh mama, manaiki niur  kuning nang ada di higa rumah usu Nudin.
“Tuh... naiki  pang niur kuning nang ada di higa rumah Usu,  palihat ku banyak nang karing, pinda mahirang. Lawas pang kana di anu. Barang ai mangumpulakan dahulu, kena gasan mahaul datu” jar Mama, mangiaw aku.
“E..eh, .. parang bakumpang wan kampil bapanggalnya mana ?” jar ku manyahuti.
“Tu.. cari i di pulatar kampilnya, parang bakumpangnya ba andak di higa lawang padapuran “.jar Mama.
Sudah siap samunyaan alat wan wadah gasan manaik niur, Ku andak di ancak sapida. Lalu barangkat ampah ka hulu. Kada jauh pang sakira saparampat pal haja. Sampai ka halaman usu Nudin, Andak sapida, ibit parang pakumpang, pasang ka pinggang, kujarat talinya, nyaman haja, bakas pisau panyadapan. Kulihat ka atas niur, dasar bujur, buahnya labat mahirang karingan. Daun karingnya jua banyak jaruaian. Tinggi jua niurnya malima walas dapa saku, maklum niur tuha jadi niur laur sudah.
Sampai kapuhunnya, gasak ku naiki, badakap haja, adapang kimpangannya, tapi jarang-jarang. Nyaman ia manaiki niurnya pinda cundung sadikit ampah ka padu.
Dakap ..... dakap ... ahirnya sampai ka bawah buahnya, bamandak satumat mainda kaya apa malunggah, ka  atas supaya nyaman manataki tundunannya. Lantaran buah nya labat wan sasak, tuhuk jua hanyar kawa malunggah, mahingal jua. Limbah kawa malunggah, baistirahat satumat bataduh paluh, limbah itu ku cabut parang nang ada di pinggang.
Lalu....   tak.tak..tak... rabuk.  Satundun gugur.  Tak....tak... rabuk.  Satundun pulang gugur. Tak... tak.... rabuk,  satundun pulang gugur,  habis nangkaringnya, ku kuncang tundunan nang kada karing. Ada dua tundun nang bakuncang, Kutatak jua.... tak..tak... rabuk,,.... tak.... tak rabuk. Habis nang bakuncang. Kutatak sabigi dua nang anum. Tak .. rabuk .. tak.... rabuk . Tuntung sudah ma anu i buahnya, mulai nang karing sampai nang bakuncangnya ditambahi dua bigi nang anum. Baistirahat satumat. Sambil mainda pacang turun.  Nyaman ai, turunnya sudah kada sasak lagi wan buahnya.
Kawa malunggah ka bawah, badakap pisit ka batangnya. Sambil tangan mangguyangi daun nya nang karing baruai. Guyang... guyang... gulak... gulak... guguran naun karingnya  sampai habis.
Limbah itu.. tadi yapa pinda kailingungan  tabuan gantung tumbur. Dalam hatiku. Ai batabuan saku nih, di mana sarangnya, taumpat gugur di daun niur ti kah atawa di batang nya kah. Sambil mancari akal. Ku ragap batang niurnya pisit ba uup baranai. Kada lawas ampih tabuannya tumbur. Hanyar wani balungak, sambil ba i i tih di mana jua sarang nya. Sakali ta i tihi  ka bawah . Eh... sakalinya di batangnya bagian bawah. Sakira-sakira dua dapa pada aku ba diam. Pahin naik tadi kada ada katahuan  tabuannya. Jakanya tahu pa kada jadi manaiki. Maka ganal parak satabah tampikannya.
Di mapa akal ?.....    pikir.... pikir .... nang ngaran kapidaraan. Lalu timbul akal. Yaitu ;
Tangan kiwa kanan ku salungakan ka batangnya, jariji nya ku sambungakan. Lalu batis jua di salungakan dikaittakan . lalu ...... Bismillah.....    dadakapan tangan wan batis di lunggarakan , lalu...   laju ai tagalusut  turun  .... manalu dapa bagalusut tadi, gasak kupisiti dakapan tangan wan batis  .... alhamdulillah .... tamandak.... bagana satumat.  Hanyar turun bagamat. Ahirnya sampai ka tanah. Alhamdulillah salamat. Duduk  ka banir rambutan parak puhun niur tadi. Tadi mapa mati padih di dada , pagalangan sampai ka pipikangan,. Eee... sakali di pariksa.. dada rarai bingsak bacaur darah. Mintu jua pagalangan kiwa kanan parak katiak jua a ara an darah. Sampai ka tampaha taumpat rarai. Umai padihnya. Untung cawatnya kada rabit, Cuma kuning haja bakas bagalusut tadi. Katiya saku ....
 Sambil babirangkang ma arit padih di tampaha bajalan  bainggang manjatu i niur nya. Kada  kawa mamabawa bulik. Tapaksa ai ku tuyuk di parak puhunnya haja.
Bulik ai  bagamat maninjak sapida. Sampai karumah, bapadah wan mama. Pada kada kawa mambawa bulik niurnya sambil ku kisahakan samunyaaan kajadiannya. Untung haja mama kada sarik.
Kena mun handak naik nuir di tapak-tapak ai dahulu batangnya. Kalu ada tabuannya. Lawan waktu naik sambil di itihi kalu ada sarang tabuan.   He...   he ... mun disangatnya  pa sakit wan bangkaknya. Tahulah.....  marasa maka tahu , siapa nang suah disangatnya ?
Hinggat situ gin kisahnya.... .    Algazali; Walatung, 17 Maret 2016.

4.   MANCANCANG HANTU

Malam Sanayan tu, Guru Amit, malajari sifat dua puluh atawa Tauhid di kampung Baru nang ba andak di rumah Imis Jagau. Banyak ai urangnya, tuha-tuha ai nang hakun balajaran. Nang anum nya mana ?.....
Tadi mapa malam itu landung banar hanyar bulikan, maklum harinya hujan di luar rumah. Jadi tuntung balajaran bapapandiran mahahadang taduh hujan. Parak pukul satu malam hanyar pinda taduh, itu gin hujan nya masih baribisan alias burintisan. Tapi urang nang balajaran bamula bulikan. Sudah bilang habis bulikan nang balajaran, tatinggal tuan rumah wan Guru Amit.
“Sadang ai jua aku bulik nah,” jar Guru Amit.
“kada usah gen, bamalam haja, harinya landung jua, makanya hari masih baribisan .” Jar Tuan Rumah.
“Maaf hanja pang Mis ai, aku tadi kada tapadah wan mamanya di rumah.” Alasan Guru Amat.
Cangkal jua handak bulik Guru Amat, maka jauh jua buliknya ka kampung subalah, sakira  ampat pal saku.
“Mun damintu, nih na... bawa payung wan parang mandau bakumpang , kalu nangapakah di jalan, kami injami ha, tapi minggu dudi bawa akan ka sini. “ jar tuan Rumah sambil manjulungi payung wan parang mandau pakumpang hanyar titikan, jadi landap banar parangnya. Lalu .. “ Baik ha kalu lampu sapidanya Ru.. “
“Eh... baik banar ...  wan jua arimya salau-salaiwan jua, kalihatan haja jalan, kawa haja maliungi lubak licak nang ta dalam kena,.” Jar Guru Amit. Maklum bahari jalannya balum ba aspal kaya wayah hini.
“Assalamu’alakum... “ jar guru Amit Sambil  manaiki sapida untanya mirik simking.
“Wa’alaikum salam... hati-hati di jalan, muadahan salamat sampai tujuan, Ru ai”. Jar Imis.
“Amiiin...” jar Guru Amit. Bagasak sidin manjalanakan sapidanya ampah bulik.
Jalan... jalan..   arinya masih pinda biribisan sadikit, kawa haja pang kada usah pakai payung. Jua arinya pinda ba angin, dibus..... dibus.... Macam-macam bunyi  tadangar, maklum sunyi kada urang nang bajalan lagi malam tu. Jahanu tadangar bunyi kukulai, bunyi musang, jahanu ada bunyi hadupan, jahanu ada jua bunyi mangi ik, napakah  luku.
Kada karasaan sampai, ka batas kampung, kiwa kanan padang rumbiya, rumah jua kada ada, yah padang sawangan lah. Maka jauh lagi hanyar ada rumah urang.
Pas.. arinya pinda ba angin ta daras. Tadimapa Guru Amit ta itihi  ka pinggir , arinya jua salau salauan palihat sidin mancugut hirang ...ganal... mandua ikung... gebek... gebek... gebek... talinganya bagebek .
Pikir sidin.. nini saku jar urang tu nang ngaran hantu  saku . Nah... bulu tundun mamburijing . Kada sa apa bamandak sidin, turun pada sapida, gasak mancabut parang mandau injaman tadi. Dalam hati sidin . “ Ni... ka am  karuan hantu ai, handak marasai mandau hanyar titikan ni, ayu ja.” .......   Lalu brak.... brak... brak... bras.. bras... kada maingat rarawisan, timpas barait , cancang lamuk  hantunya.  Kada lawas dua ikung hantu rubuh hancur tahambur.  Gasak sidin mambuat parang nya ka kumpangnya, lalu naik sapida manuju bulik.
Sampai ka rumah, “ Uma nya.... uma nya. Lakasi bukai lawang nah... sambil manggandah tawing sing gancangan. Kada lawan manyahuti nang bini,” Hadang dahulu nah. “  Gasak nang bini mambukai lawang.
Sudah imbah manaikakan sapida, lalu bakisah Guru Amit wan nang bini sambil hinak masih mahungal. “ Hah...  hah ... umanya... tadi.. aku salang mancancang  hantu , dua ikung hantunya.”
“Ai.. di mana tih tatamuan hantu.” Jar Nang Bini.
“Tu... di batas kampung, padang rumbiya. “
“ Ai.. mati lah” Jar nang bini sambil takurihing.
“Kada bataha, ... hancur tahambur nitu, nyata ai mati. “ Jar Guru Amit manjalasakan.
Kada lawas guringan. Landung jua arinya mamukul dua labih. Guru Amit tadi kauyuhan jua, limbah mancancang hantu.  ..........
Esuk hari .....
Tumbur di kampung subalah, daun rumbiya nini Randah di cancang urang. Kada nang tahunya siapakah nang mancancang. Manyumpah-nyumpah Nini Randah , umai.. umai .. purunnya , siapa jua  nang purun mancancang  daun rumbiya ku ngini. Lapah aku mamagat.....
Rupanya... Nini Randah, ari Ahat sumalam sidin mamagat daun rumbiya. Kada sawat mambawa bulik. Lalu di andak sidin di pinggir jalan . Maandaknya di cagatakan, nang ngaran ganal babatannya nyaman haja ma andak di cagatan. Limbah tu di atasnya sidin tukupi wan daun kaladi tabangan nang ganal wan libar, lalu sidin ditindihi tanah babingkil supaya mun ari angin daunnya kada tarabang, wan jua mun ari hujan kada kahujanan jadi kada barat lagi ma angkat, sabab daun rumbiyanya ti is kada basah lagi.
Rupanya... pang lihat Guru Amit malam tadi , talinga nang bagibek turun naik tu, adalah daun kaladi tabangan nang tatiup angin.. gabak..gabak. Maklum haja pang panglihat urang takutan... .....kalaras pisang, mun tatiup angin ganangan hantu handak mangapung.
Ha..... ha... ha.... dua babat daun rumbiya hancur kana cancang.  Lagi ha ... ma andak maminggir jalan. Ingatakan lah nang dudi jangan lagi. Kalu malam jadi hantu... pulang.
Algazali; Walatung, 19 Maret 2016. (klik. www.algazali296.blogspot.com).

5.    CUCU BA’AN

Kamarian jumahat  ini, urang sabuah rumah handak bakakawinan (banikahan).
Urangnya sudah takumpulan, wan Naip (Kepala KUA Kecamatan) sudah jua datang, pahadangan bamula, sambil munyurungi banyu tih manis, sambil bapandiran macam-macam.
Naip”: Siapa nang pacang di kawinakan  ni ?
Manyahut Kai Layau nang duduk di higa.
Kai :” Anu,.. Naip.. ai.. cucubaan nang pacang dikawinakan”.
Naip.” Ai ... jangan cucubaan,  kana mau cucubaan kawin tu.”
Kai . “Banaran .. Naip ai, dasar cucubaan nang pacang dikawinakan.”
Naip;”kada bulih cucubaan, urang kawin tu” bamula Muha Naip pinda habang manahan sarik.
Kai;” Damia... Naip ai, nang pacang dikawinakan ini, cucunya alih Ba... an, Ba’an itu ngaran nininya.”
Naip;” Ai ... da mintukah, sangka ku ti cucubaan bujuran alias i incaan kawinnya.” Hanyar Naip paham maksud kai Layau.
Tatawaan urang sarumahan...  Lalu lakas mulai acara bakakawinannya sampai tuntung......
Pamandiran tu hati-hati... kena salah paham, pa mamgalihi.
 (Sunting sumber: Algazali; Walatung, 19 Maret 2016).



Minggu, 13 Maret 2016

KISAH BAHASA BANJAR HULU SUNGAI 3



KISAH-KISAH BAHASA BANJAR HULU SUNGAI PART 3


1.     LAGU BACAAN FATIHAH KAYA PARIS BARANTAI

Pas wayah musim katam di Banjar , banyak bubuhan Hulu Sungai tulakan mangangarun ka wilayah Handil dua atawa ka Kabuwaw atawa ka Sungai Tabuk, sampai jua Ka Pal Tujuh. Handil Manarap. Handil Jatuh wan lainnya. Nang pas tahun itu  baik banar banihnya.
Raminya  bubuhan pamuda sampai urang tuha tulakan, sampai-sampai hawai kampung, Kabatulan jua di kampung kadada gawiyan, banih huma kumarau atau huma manyala tahun sudah jua limbah tuntung batanjang. Jadi kawa haja ditinggalakan bausaha  satatangah bulan labih.  Jadi pahadangan mangatam kawa haja ditinggalakan bausaha ka manakah.
Nang kada susuwahan tulak, umpat tulak, apalagi nang rancak tulak, saban tahun kada katinggalan. Tamasuk bubuhan Buntar si Isam, urang  Batung Karasik, si Mahar wan Irin urang Waringin. Nang batiga ini takumpul  taimbai tulak samutur. Wayah di mutur buhannya barunding, kamana jua pacang nang di tuju, wan naik nu siapa. Manyurung ai  Irin ma ungkai pandir;
“ Kamana jua bubukan ikam ni pacang  tujuan  ?”.
“ Kada ada ingatan pang aku nah, dimana urang manyinggah kena kasitu aku naik “ jar Isam manyahuti.
“Aku adapang tujuan, ka Sungai Tabuk ai kita, ka wadah H. Ijum, mamarina ku , kaya apa am”. Jar Mahar.
“ Nang liwar pamalar tu kah Har ?” Batakun Irin.”Aku pang suwah jua naik nu sidin tu “.
“ I ih jar Mahar, di yapang mun kada ada tujuan nang lain, Ikam pang kamana Rin “.Jar Mahar.
“Mun dintu, kita Ka Kabuwaw haja, nu Uwaku Haji Asnau, Sidintu baikan haja pang, asal jangan talalu pamalar tulang ha, “ Jar Irin
“Kaya apang tih pamalar tulang, Rin ?” Jar  Isam batakun.
“Bila sidin handang balabang, di gani i balabang satumat, sabalum tulak bagawi, atawa bila malam sidin bagumba, di gani i satutumat, iya am sudah. Baikan banar tu sidin, sampai ka zakatnya di julungi sidin kena.” Irin manjalasakan.
“Mun dintu, aku umpat ikam ja Rin ai, ikam pang Har kaya apa.? Manyahut Isam.
“Ayu ha, aku umpat jua, barang ha saminggu barang, hanyar aku ka Sungai Tabuk, nu marina ku kena” Jar Mahar.
Singkat kisah, sampai buhannya nang batalu tadi ka Kabuwaw, langsung manuju karumah Haji Asnau atau ngaran sabujurannya Haji Asnawi. Hari sudah kamarian, baistirahat satumat lalu maninjau pahumaan nang pacang di katam, kada jauh pang di padu rumah haja, kulilikan nang batiga di pinggir pahumaan, pahumaannya kada ba galangan, jadi bahayau ai di licak bacaur liwau satangah landau, gagarumum Isam, “ Uma baiknya-uma baik nya banih, lih,” sambai manjapai manguliming tangkai banih pandak, atawa siam unus, tahulah banih nangapakah ngarannya sampai ka lakatan gadur jar.
Parak sanja hanyar bulikan, sampai ka rumah, mandian babarasih , untung tahun itu, banyu kada ngalih. Tuntung mandian, basiap handak bamagrib.
Pas wayah magrib, gasak Mamar Kamat, ......
Nah, wayah handak bamula, batutunjulan maimami,.
“Nah Ikam ja Sam ai jadi imam”. Ujar H.Asnau manyuruh Isam. Isam nin pinda Papakihan pang jua, artinya bisa haja maimami. Bujur haja, sidin rancak jua maimami sumbahyang di langgar buntar tu.
“Baiknya nang ta apdal tu tuan rumah pang,” Jar Isam ba alasan.
“Kada, baiknya ikam  ja Sam ai, Ikam tabisa “ Jar H. Asnau cangkal manyuruh. Padahal sidin biasa haja jua maimami.
“Mun aku jadi Imam, bubuhan pian kada tahan kaena”. Jar Isam ba alasan, sambil bapikir supaya puhun/tuan rumah kada manyuruh lagi jadi imam.
“Ayuha tahan haja, kaya apakah kena pokoknya kami tahani ai asal ikam jadi imam”. Jar, Haji Asnau, mamaksa.
“Kada tahan, ti pang buhan piyan jadi ma’mum”. Ujar Isam Ba alasan .
“Ayuha, cuba akan dahulu, kaya apakah kami tahani ja .” jar Irin umpat manyahut.
Karana lawas batutunjulan, tapaksa Mamar kamat ba asa.
Tuntung kamat, maju Isam manjadi Imam, Isam ini sambil bapikir kaya apa supaya tuan rumah kada lagi munyuruhnya jadi imam. Tuntung bausalla magrib, mambaca do’a iftitah tuntung jua, lalu mambaca fatihah, Bismillahirrahmaanirrahiim, alhamdulillahhirabbil ‘alamiiin .... dst. Sidin bawa akan mambacanya kaya lagu Paris Barantai. .....  Kada sawat tuntung Imam bambaca fatihah, kakalikik Irin tatawa, lalu sabarataan ma’mum  tatawaan, kada tahan, karam sabarataan ma’mum. Isam ni tarus haja sambahyangnya sampai tuntung, tatap sidin mambaca patihah , wan mambaca ayat seperti lagu paris barantai tadi sampai tuntung. Limbah salam. Gasak sidin maniwas lawan tuan rumah, sudah haja ku padahakan buhan pian kada tahan bila aku jadi imam. Limbah itu tarus ai sidin bawirid sampai tuntung badu’a.
Bubuhan ma’mum maka am kada kawa lagi bamagrib, taganang tarus bacaan fatihah lagu paris barantai itu. Hingganya takurihing saurangan.
Imbah kajadian itu, kada lagi Haji Asnau manyuruh Isam jadi Imam.
Manang Isam, padahal waktu jadi Imam di Langgar Buntar , sidin mambacanya. Nang kaya urang jua.
Ada haja akal supaya jangan jadi imam. Alasannnn .... mangana-ngana ha. Isam.. Isam.
Ini kisah haja pang.. jangan diganang wan jangan di turuti... oky..
(Dikisahakan oleh M. Abidillah.) Klik: www.algazali295.blogspot.com .
Walatung, 5 Maret 2016.


2.    RAKAMAN BINI BAMAMAI

 Ungut-ungut Ujal mamikirakan bininya si aluh Leha. Di mapa, kada kawa  tasalah sadikit, bamamai, maka bila pas wayah bamamai, kada mananca, kada tahu di hadapan anak, atawa dihadapan mimtuha, atawa di padang orang banyak. Kada tahu di supan.Bila di lawani bahimat lagi.  Napa nang ta ganang sambati tarus. Bapikir Ujal, handak di buang katiaya sayang, anak sudah manalu ikung, halus-halus ha pulang. Mun tapisah siapa maharagu anak, kasihan kalanciangan inya kaya anak piak kada ba uma. Sakuat balaki babini jua kawa baulah rumah nang tabaik, usaha lancar haja. Artinya urusan duit kada ngalih. Lawas jua Ujal bapikir maulak akal supaya bininya mau apih pamamaian.
Timbul dalam pamikiran, .... 
Ujal tulak ka pasar Barabai, manukar Tip halus, wan kasit puwang  gasan marakam.
Bahari tu kada kaya wayah ini, kawa marakam wan HP.
Bulik di pasar. Kadada ai kajadian.
Dua hari limbah hitu, datang di hutan , Ujal, kalandungan bulik, mangsung masam buha bininya, dalam hatinya iya am pacang bamamai pulang. Gasak Ujal naik ka rumah langsung ka jurung pajijipan handak mandi, nah wayah itu bamula bininya bamamai, gasak Ujal masuk ka kamar ma ambil Tip nang baisi kasit puwang sumalam. Dihidupinya parakam suara. Lalu di andak  ka bawah mija parak bininya bamamai, kada tahu manahu bini bamamai tarus, kada tahu jua bininya mamaiannya pacang di rakam, Ranai ha Ujal mandangarakan.  Handak di sahuti batambah mamainya. Sudah parak satangah jam, bininanya bamamai unum-unum nang kada kakaruan di mamai akan, pahumaan nai lambat tuntung marincah.  Kayu ia ba al ngalih bamasak, pokonya macam-macam disambatinya..
“ Tuntunglah sudah pamandirannya “ jar Ujal ba ucap. Dilihanya bininya pinda uyuh sudah bamamai.
Ranai nang bini, asa tapakalah kada di lawani Ujal.
“Mun tuntung kaena umanya ai bamasak di banyaki kamarian ni, aku handak basalamatan.” Jar Ujal.
Rupanya bininya bila limbah bamamai itu, tanang ai kaya biasa ai. Nang kaya kada imbah bamamai manyanyarik. Hakun ai pulang di susuruh Ujal.
Ujal bamalang manumbalih saikung hayam jagau, gasak nang bini mamaruti i, mababahai, manyambali sampai mamasaki hayam jagau nang di sumbalih tadi. Ujal jua mangawah, tiga litar baras. Cukup  basaruan ba lilima ikung iya am.
Kamarian arinya, Ujal basaruan, nu mintuhaan laki bini, wan i iparan dua ikung, tulak nu ka witan laki bini, wan tiga  ikung a adingan. Limbah magrib datangan saruan.
“ Bah , baca akan du’a salamat . aku handak manyalamat.” Ujar Ujal.
Tuntung manyalamat, lalu di surung makanan. Baluman tuntung makanan.
“Nah, Sambil makanan , kita bahiburan ai dahulu, aku ada  nukar tip hanyar” Jar Ujal. Lalu di ambilnya tip hanyar, di putarnya rakaman bininya ba mamai siang tadi.
Sambil galagakan mananawa akan suara kasit mamaiyan bininya. Sambil tarus makanan. Lalu basuara nang bini. “Nang kada mintu di putar jua, aku kada rigi,kada katuju mandangari, laksi mati i abahnya ai. “ Jar nang bini pinda habang muha manahan supan, di hadapan kuwitan wan mintuha.
Di sahuti  nang laki, “ Sawat nang ampun suara  tu kada katuju, urang lain pulang am, labih kada ka tuju, tahulah umanya.” Ranai am nang bini, kada sing suwaraan lagi hinip. Handak manyanyarik katia di hadapan kuitan wan mintuha wan jua dangsanakan.
Limbah kajadian itu, kada wani lagi bininya bamamai. Sabab waktu bailang nu kuitannya dipadahi uma bapanya jua, pada kada baik urang pamamaian itu, lakas tuha, jauh rajaki, rumah tangga jauh dari malaikat rahmat jar sidin.
            Nah , aja haja akal supaya bini ampih pamamaian, iya  kalo.... Apalagi wayah ini  marakam kawa haja lawan HP.  Ingatakan bibinian ai kada usah ba mamai, manyanyarik tarus, lakas tuha .....
Klik:  www.algazali296.blogspot.com  Walatung, 5 Maret 2016.

3.    JANGAN NGALIH MARUMPUT
Baisukan itu rami banar di warung Harli , takumpulan bubuhannya nang katuju pandir manyalaya, maniniwah, mangabuwau, pandir bacangkurah , macam macam pamandiran, sampai ka Jakarta, Ka Arap, kisah bakabun, batukang sudahnya kisah bahuma ini.
“Ayu pang Pindi, nangapa jua ubatnya, gasan barumput padang banih, supaya jangan ngalih lagi marumput. Asa kada ta gugut, rumputnya mangalambu, “ Jar Kusai manyulat pandir.
“Dimanang tih pahumaannya, nang di Katiyau tukah, nang kada ada kalihatan banihnya tukah?” Jar Pindi.
“ Inggih, marawan malihat kumpainya, asa kada gugut ti pang”. Sahut Kusai manahapi.
“Bujuranlah supaya jangan ngalih maharagu ?” Jar Pindi lagi.
“I ih, padahakan ha ubatnya, kina kutukar, kada bagayaan kada”. Sahun Kusai.
“Ada ai, supaya kada ngalih maharagu lagi, di samprut wan rundupkah atawa basmilang kah, pukunya wan ubat kuning.” Jar Pindi manjalasakan.
Kada lawas bulik Kusai ka rumah, gasak sidin tulak ka Kambat manukar ubat samprut, sasuai lawan padahan Pindi tadi. Dalam hati sidin padahan Pindi tadi bujuran. Nukar ai satangah litar, kira-kira cukup gasan talu tangki, gasan manyamprut  3 burungan pahumaan.
Limbah tanghari, pas banar harinya panas, pas sasuai handang manyamprut. Tulak ai Kusai tadi ka Katiau mambawa samprutan, gasan manyamprut rumputan di pahumaannya. Tuntung manyamprut, bulik sidin.
Lawas-lawas.... kurang labih saminggu hanyar di janguk pahumaan nang disamprut sidin . Sakali manjanguk, takajut ... kanapa banihnya juwa taumpat kuning, mun rumputnya bamula pang matian sudah sapalih, pukunya kuning sabuahan.
Esuk kari, sidin ka warung Harli,  handak manamui Pindi, mamadahakan hasil samprutan padahannya.
“Nah, pas banar, Pindi ai, napa banih nang ku samprut padahan ikam tu, matian saku” jar Kusai.
“Pa,  jar pian napa garang , supaya jangan ngalih maharagu kalu”. Muha Pindi pinda pucat.
“I.. Ih pang, nyata ai mun mati  wan banihnya kada ngalih lagi maharagu lagi”. Jar Harli manangahi.
“Mun da mintu aku tu tasalah, takun, wall ai. “ jar  Kusai, rasa tapakalah kada sakira, Cuma kada kawa sarik , mun saurang jua tasalah takun. Saharusnya batakun wan urang ahli bahuma. Manakunakan nu Harli nang kada sing humaan.  Lawan juwa sidin rancak jua mamakalah urang.
Limbah itu jara sidin manakun sambil mawarung, baiknya batakun wan ahlinya. Kaya nu PPL kah. Atawa urang nang mahir bahuma jua.      Bah.... Iya am. Karugian kalo, mun tasalah takun.
Mudahan pangalaman tadi kada tabulik wan nang lain.
Walatung, 5 Maret 2016.   www.algazali296.blogspot.com

4.       BICA TABALIK KA SUNGAI

Pas banar malam ahad ngini , ada hiburan di Kamaratih  alias Misbar, garimis bubar, bubuhan pangagarun, di Handil Jatuh pal Tujuh nang datang matan Batung Karasik, yaitu, Kamsan, Tambrin,  Samsi wan Badra. Bubuhannya handak jua bahibur nuntun filim gratis, maklum bakas lapah siang tadi  mangatam banih. Ujar habar filimnya Roma Irama  nang bajudul, Bakalana.
Tambrin:´” Ayu, kita tulakan nuntunan ka Kamaratih ada pamutaran filim Roma jar”.
Kamsan:”Kaya apa kita tulak?.”
Badra :” Tu, ada bica ampun rumah, cuba akan mainjam, kaya apa am?”.
Tuan Rumah:” Ayu ha mainjami, asal ada haja nang bisa mangayuhnya “.
Kamsan: “ Nah, ada ai , Samsi nih nang mahir mambica ka Barabai”.
Ahirnya akur bubuhannya nang ba ampat  tadi tulakan nuntun, ba bica, di buati batiga, nang tukang kayuhnya Samsi. Nyaman ai, urang nang lihai jua mambica. Garunuman di jalan, ahirnya sampai jua ka tujuan. Pas banar hanyar haja filimnya bamula.
Kurang labih dua jam, pamutaran filimnya hanyar tuntung. Sakitar jam satangah sawalas malam hanyar bubaran. Nang baampat tadi bulikan jua.
Kamsan: “ Aku pang mancubaakan mambawa bicanya”.
Samsi : “ Paraya ah, aku aja gin, kalo tajungkang kena.”
Kamsan: “ Cuba akan dahulu, kira-kira nyaman haja, “
Ahirnya akur, Kamsan nang mangayuh bicanya tuju bulikan. Banaran nyaman haja mangalunyur di tinjak bicanya di aspal. Raminya buhannya garunuman babica. Kada karasaan sampai ka simpangan masuk gang Handil Jatuh. Bagimit Kamsan mambilukakan bicanya.  Tapaksan ba apik. Dimapa mun jalannya babatu wan balubak –lubak, maka jua lubaknya babanyu, bakas hujan siang tadi labat banar. Tadiyapa pas taranjah lubak nang dalam, bicanya oleng, satangnya kalapasan, lalu .....
Burrrr ..... bicanya tabalik, salajur tacabur ka sungai dipinggir jalan.  Tadahulu muharanya, cagat cuking bica takalibur, sabarataan panumpang wan supirnya tacabur ka sungai, jimus barataan.
Umai kada mambiriyagih bamamai si Samsi. Hin .. jaku ti, aku haja. Napa am. Tapaksa hinip Kamsan.
Untung bicanya kada rusak. Sampai karumah jimus barataan . Hinip sabarataan caur kadinginan.
Lakas mandiyan. Lalu gasak guringan, kada banyak pandir. Harinya Landung jua sudah.
..... Nah kaya apa am gawiyan di julung nu urang nang bapiragah bisa, padahal kada bisa, tahu tu akibatnya,.... sabarataan jimus kalo. ... Kada papa ini kesah bahari haja wal ai ...
Walatung, 6 Maret 2016. 


5.    UMA-UMA GANALNYA ALUH

Kamarian itu, ada urang batatakunan, manakunakan si Aluh Bungas, rupanya nang datang tadi handak badatang. Ujar umanya nang bangaran Diang Sarintai”. Maap haja pang lah, mun aku kada wani, sabab ada haja abahnya, kena ai mamandirakan wan abahnya. Mun Aluh ha kawa haja di atur.”
“ Wayah apa garang abahnya datang.?” Jar Buhan nang badatang.
“Landung ai, siding tadi tulak mangawat pintit, ka Handil Palajau.”
“E.. eh kah, kada kawa di hadangi tu, mun damintu, kami bulikan ai dahulu, kaena limbah tanghari Jumahat kami datang ai pulang, handak mamasti i wan marundingakan kalanjutannya.”
“ E. . eh, maap ai dahulu lah. “
Bulikan bubuhan nang badatang tadi.
Kira-kira pukul sambilan malam datang nang laki, si Utuh Banjur, mambawa kulihan iwak pintit wan walut. Lalu mandi-mandi, limbahtu makan tarus baruku- ruku. Lalu nang bini mamaraki.
“O.. abahnya. Tadi ada urang nang manakunakan aluh kita, kalihatannya pamandiran urang tadi handak badatang. Aku kada wani mamutusi, jar ku, mahadang pian ai dahulu.”
Takajut Utuh Banjur, nang laki, “Ai... ganalkah sudah aluh kita tu umanya... ?.”
“E..eh, abahnya ai , mun kada parcaya janguk ha tu di kalambu, sudah guring inya”.Jar nang bini.
Gasak Utuh Banjur tulak ka kamar nang anak , manyingkap ka kalambu Aluh Bungas.
“Uma... uma  ganalnya aluh... uma.. uma ganalnya aluh... uma.. uma ganalnya aluh.” Utuh banjur takajut kada sakira. Mulai limbah baranak, kada tahu parkambangan anak, aur tahu gawiyan ha, apalagi gawiyan mambanjur tu, Kamarian pukulm dua tulak ka pangawatan, limbah isa hanyar bulik karumah, anak sudah guring. Subuh pukul ampatan tulak manukui banjur nang di pasang kamarian tadi, pupukul dalapan liwat hanyar datang , anak sudah tulak sakulah.  Kana pupukul sapuluh tulak mancari umpan, kuduk atawa cacing , anak masih sakulah. Pukul dua liwat hanyar datang, anak sudah tulak sakulah TK Qur’an. Pukul ampat tulak mangawat. Anak balum bulik sakulah TK Qor”an. Limbah mamasang, malam hanyar datang , anak sudah guringan. Jadi wajar kada tahu maharagu anak. Aur tahu gawiyan ha.  Untung bini bisa manggaduh anak.
Sama haja wan gawiyan supir parusahaan, tulak subuh bulik malam. Kada tahu parkambangan anak. Bisa-bisa anak kada pinandu lawan kuwitannya.
Bausaha tu kada usah talalu-lalu, dibagi-bagi ai waktu, ada waktu bausaha, ada waktu gasan kaluarga, ada waktu baibadah, ada waktu manuntut ilmu, ada waktu santai, wan ada waktu istirahat, wan ada waktu bamasyarakat.
Maaf kisah di atas hanya sekedar kiyasan belaka, kada manyingung siapa-siapa.
Maka bisa-bisalah ma atur waktu, dibagi-bagi ia kaya apa tu nang bagus.
Walatung, 6 Maret 2016.



6.   KADA BA UDU

Kisah ini terjadi wayah bamagrib, di suatu langgar, kada basambatan. Kena mangalihi.
Wayah itu ma’mumnya batiga haja, pamuda badua, kai-kai saikung. Rupanya panangahan sambahyang  sihur babau kantut manyalingit, kantut nang kada babungi.
Tuntung sumbahyangan, tumbur ma’mun nang batiga.
“Pian kah kai nang bakantut tadi?, Ujar pamuda nang di subalah kanan. Kabatulan kai di panangahan.
“kada ada , aku kada ada bakantut”. Jar kai.
“Ia ai pian jua ai, aku kada ada marasa bakantut’ . Jar Pamuda nang di kiwa.
Karana di dasak budua pamuda tadi, tapaksa kai mangku, bahwa sidin nang bakantut. Dasar sidin nang bakantut tadi.
“Pa batal kai ai sumbahyang nya, paksa piyan ba asa baudu, hanyar sumbahyang” Jar Pamuda nang di kanan.
“E.. eh .. kai ai” Imam umpat mambujurakan.
“Dimapa handak batal mun aku sumbahyang tadi kada ba udu”. Ujar kai bagimit, pinda supan.
“Ai .. kai kanapa kada ba udu ?”. jar Pamuda.
“Aku.. kada bisa ba udu tuh ai ! “ jawab kai, langsung sidin mangaluyur kaluar langgar, gasak bulik.
...............................................
Kira-kira kada tunggal urang bahari pang nang kada bisa ba udu, waya hini gin banyak saku lih ...
... he.. he.. terla...lu... dimapa jadi urang islam ??? Ba udu haja kada bisa ????....
Walatung, 6 Maret 2016.